چیپست مادربرد چیست؟ + راهنمای انتخاب چیپست + تفاوت مادربرد تک چیپ و دو چیپ

مادربرد به عنوان پلتفرم اصلی کامپیوتر، نقش حیاتی در اتصال و هماهنگی تمامی اجزای آن ایفا می‌کند. اما در میان این قطعات، چیپست مادربرد همچون قلبی تپنده عمل می‌کند و وظایف مهمی را بر عهده دارد. در این مقاله از وبلاگ کارزینو قصد داریم به بررسی چیپست مادربرد، تاریخچه آن، انواع مختلف چیپست‌ها و نحوه انتخاب چیپست مناسب برای سیستم خود بپردازیم.

تاریخچه چیپست مادربرد

استفاده از چیپست در مادربردها به اوایل دهه 1980 میلادی باز می‌گردد.

در آن زمان، وظایف اصلی مادربردها توسط تعدادی تراشه مجزا انجام می‌شد که این امر باعث افزایش پیچیدگی و هزینه تولید می‌شد.

اما با ظهور چیپست‌ها، این وظایف در یک تراشه واحد ادغام شدند و تحولی عظیم در صنعت مادربردها به وجود آمد.

اولین چیپست‌های مادربرد توسط شرکت‌هایی مانند Intel و Texas Instruments تولید شدند و وظایف اولیه‌ای مانند مدیریت پورت‌های ورودی/خروجی، کنترل حافظه و ارتباط با پردازنده را بر عهده داشتند.

با گذشت زمان، چیپست‌ها به طور فزاینده‌ای پیچیده‌تر شدند و وظایف جدیدی مانند پشتیبانی از گرافیک، شبکه و RAID را نیز به عهده گرفتند.

امروزه چیپست‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین اجزای مادربردها شناخته می‌شوند و نقش کلیدی در عملکرد و قابلیت‌های کلی سیستم ایفا می‌کنند.

انواع چیپست‌های مادربرد

دو نوع اصلی چیپست (Chipset) در مادربردها وجود دارد:

1. چیپست شمالی (Northbridge):

این چیپست وظایف ارتباط با اجزای پرسرعت سیستم مانند پردازنده، حافظه و کارت گرافیک را بر عهده دارد.

چیپست شمالی به طور مستقیم به گذرگاه شمالی (North Bridge Bus) متصل می‌شود که یک گذرگاه پر سرعت برای انتقال داده بین پردازنده و سایر اجزای سیستم است.

2. چیپست جنوبی (Southbridge):

این چیپست وظایف ارتباط با اجزای کندتر سیستم مانند پورت‌های ورودی/خروجی، دستگاه‌های ذخیره‌سازی، شبکه و کنترلرهای USB را بر عهده دارد.

چیپست جنوبی به طور مستقیم به گذرگاه جنوبی (South Bridge Bus) متصل می‌شود که یک گذرگاه کم‌سرعت برای انتقال داده بین چیپست شمالی و اجزای جانبی سیستم است.

در برخی از مادربردها، چیپست شمالی و جنوبی در یک تراشه واحد به نام "چیپست پل شمالی-جنوبی" (North-South Bridge Chip) ادغام شده‌اند.

تفاوت مادربرد تک چیپ و دو چیپ

در مادربردهای کامپیوتر، چیپست نقش بسیار مهمی در مدیریت ارتباطات بین اجزای مختلف سیستم ایفا می‌کند.

در مادربردهای تک چیپ:

• تمام وظایف چیپست شمالی و جنوبی در یک تراشه واحد به نام "چیپست پل شمالی-جنوبی" (North-South Bridge Chip) ادغام شده‌اند.

در مادربردهای دو چیپ:

• چیپست شمالی و جنوبی به صورت دو تراشه مجزا بر روی مادربرد قرار گرفته‌اند.
   

مزایای مادربردهای تک چیپ:

• قیمت پایین‌تر: مادربردهای تک چیپ به طور معمول ارزان‌تر از مادربردهای دو چیپ هستند.
• مصرف برق کمتر: چیپست‌های تک چیپ به طور کلی مصرف برق کمتری نسبت به چیپست‌های دو چیپ دارند.
• فرم‌فاکتور کوچکتر: مادربردهای تک چیپ به دلیل داشتن تراشه‌های کمتر، فضای کمتری اشغال می‌کنند و برای سیستم‌های کوچک‌تر مناسب‌تر هستند.

معایب مادربردهای تک چیپ:

• عملکرد ضعیف‌تر: چیپست‌های تک چیپ به طور کلی عملکرد ضعیف‌تری نسبت به چیپست‌های دو چیپ دارند، به خصوص در سیستم‌های رده بالا.
• قابلیت‌های محدودتر: مادربردهای تک چیپ ممکن است از برخی از قابلیت‌های پیشرفته‌تر که در مادربردهای دو چیپ موجود است پشتیبانی نکنند.
• قابلیت ارتقای ضعیف‌تر: ارتقای مادربردهای تک چیپ در صورت نیاز به افزایش عملکرد یا قابلیت‌ها، دشوارتر است.

مزایای مادربردهای دو چیپ:

• عملکرد بهتر: چیپست‌های دو چیپ به طور کلی عملکرد بهتری نسبت به چیپست‌های تک چیپ دارند، به خصوص در سیستم‌های رده بالا.
• قابلیت‌های بیشتر: مادربردهای دو چیپ از قابلیت‌های پیشرفته‌تر مانند اورکلاکینگ و پشتیبانی از RAID را ارائه می‌دهند.
• قابلیت ارتقای بهتر: ارتقای مادربردهای دو چیپ در صورت نیاز به افزایش عملکرد یا قابلیت‌ها، آسان‌تر است.

معایب مادربردهای دو چیپ:

• قیمت بالاتر: مادربردهای دو چیپ به طور معمول گران‌تر از مادربردهای تک چیپ هستند.
• مصرف برق بیشتر: چیپست‌های دو چیپ به طور کلی مصرف برق بیشتری نسبت به چیپست‌های تک چیپ دارند.
• فرم‌فاکتور بزرگتر: مادربردهای دو چیپ به دلیل داشتن تراشه‌های بیشتر، فضای بیشتری اشغال می‌کنند.

راهنمای انتخاب بین مادربرد تک چیپ و دو چیپ:

انتخاب بین مادربرد تک چیپ و دو چیپ به نیازها و بودجه شما بستگی دارد.

اگر به دنبال یک سیستم اقتصادی و کم‌مصرف هستید، مادربرد تک چیپ می‌تواند گزینه مناسبی برای شما باشد.

اما اگر به دنبال حداکثر عملکرد، قابلیت‌ها و قابلیت ارتقا هستید، مادربرد دو چیپ را انتخاب کنید.

در ادامه چند نکته برای انتخاب بین مادربرد تک چیپ و دو چیپ ارائه شده است:

• بودجه: مادربردهای تک چیپ به طور معمول ارزان‌تر هستند.
• نیازهای عملکردی: اگر به دنبال حداکثر عملکرد هستید، به مادربرد دو چیپ نیاز دارید.
• قابلیت‌ها: مادربردهای دو چیپ از قابلیت‌های پیشرفته‌تری مانند اورکلاکینگ و RAID پشتیبانی می‌کنند.
• قابلیت ارتقا: ارتقای مادربردهای دو چیپ در صورت نیاز به افزایش عملکرد یا قابلیت‌ها، آسان‌تر است.
• فرم‌فاکتور: مادربردهای تک چیپ به دلیل داشتن تراشه‌های کمتر، فضای کمتری اشغال می‌کنند.

نحوه انتخاب چیپست مادربرد مناسب

انتخاب چیپست مناسب برای سیستم شما به عوامل مختلفی مانند نوع پردازنده، حافظه، کارت گرافیک و نیازهای شما بستگی دارد.

در اینجا چند نکته برای انتخاب چیپست مناسب ارائه شده است:

• سازگاری با پردازنده:

اطمینان حاصل کنید که چیپست مادربرد شما با پردازنده‌ای که قصد استفاده از آن را دارید سازگار باشد.

هر نسل از پردازنده‌ها به چیپست‌های خاصی نیاز دارند.

• پشتیبانی از حافظه:

اطمینان حاصل کنید که چیپست مادربرد شما از نوع و ظرفیت حافظه‌ای که قصد استفاده از آن را دارید پشتیبانی می‌کند.

• پشتیبانی از کارت گرافیک:

اگر قصد استفاده از کارت گرافیک مجزا را دارید،

اطمینان حاصل کنید که چیپست مادربرد شما از نوع و نسل کارت گرافیکی که می‌خواهید استفاده کنید پشتیبانی می‌کند.

• نیازهای شما:

اگر به قابلیت‌های خاصی مانند اورکلاک کردن یا RAID نیاز دارید،

اطمینان حاصل کنید که چیپست مادربرد شما از این قابلیت‌ها پشتیبانی می‌کند.

تعدادی از چیپست‌های مادربرد شاخص اینتل و AMD

انتخاب چیپست مناسب برای مادربرد، نقش کلیدی در عملکرد و قابلیت‌های کلی سیستم شما دارد. در ادامه این مقاله به بررسی برخی از مهم‌ترین چیپست‌های اینتل و AMD در سالیان اخیر می‌پردازیم.

چیپست‌های مهم اینتل:

• Intel Z690: این چیپست پرچم‌دار نسل دوازدهم پردازنده‌های Intel Core است و از جدیدترین قابلیت‌ها مانند PCIe 5.0 و DDR5 پشتیبانی می‌کند. Z690 برای اورکلاک کردن و سیستم‌های قدرتمند گیمینگ ایده‌آل است.
• Intel B660: این چیپست گزینه مناسب‌تری برای کاربران معمولی و گیمرهای غیرحرفه‌ای است. B660 از بسیاری از قابلیت‌های Z690 مانند PCIe 4.0 و DDR4 پشتیبانی می‌کند، اما امکانات اورکلاک کمتری را ارائه می‌دهد.
• Intel H610: این چیپست برای سیستم‌های اقتصادی و اداری طراحی شده است. H610 از PCIe 4.0 و DDR4 پشتیبانی می‌کند، اما قابلیت‌های اورکلاک و برخی از قابلیت‌های پیشرفته‌تر را ندارد.

چیپست‌های AMD:

• AMD X570: این چیپست پرچم‌دار مادربردهای AMD Ryzen است و از جدیدترین قابلیت‌ها مانند PCIe 4.0 و DDR4 پشتیبانی می‌کند. X570 برای اورکلاک کردن و سیستم‌های قدرتمند گیمینگ ایده‌آل است.
• AMD B550: این چیپست گزینه مناسب‌تری برای کاربران معمولی و گیمرهای غیرحرفه‌ای است. B550 از بسیاری از قابلیت‌های X570 مانند PCIe 4.0 و DDR4 پشتیبانی می‌کند، اما امکانات اورکلاک کمتری را ارائه می‌دهد.
• AMD A520: این چیپست برای سیستم‌های اقتصادی و اداری طراحی شده است. A520 از PCIe 3.0 و DDR4 پشتیبانی می‌کند، اما قابلیت‌های اورکلاک و برخی از قابلیت‌های پیشرفته‌تر را ندارد.

در اینجا به طور خلاصه مراحل نصب چیپست مادربرد بر روی مادربرد ارائه شده است:

1. مادربرد را از کیس کامپیوتر خارج کنید.
2. سوکت چیپست را بر روی مادربرد پیدا کنید.
3. چیپست را با دقت در سوکت قرار دهید.
4. اهرم قفل کننده چیپست را به سمت پایین فشار دهید تا چیپست در جای خود ثابت شود.

5. مادربرد را به کیس کامپیوتر نصب کنید.

6. هیت‌سینک و فن چیپست را نصب کنید (در صورت وجود).

7. کابل‌های برق را به چیپست وصل کنید.

8. کامپیوتر را روشن کنید و عملکرد چیپست را بررسی کنید.

نکات مهم:

• قبل از نصب چیپست، دفترچه راهنمای مادربرد خود را به دقت مطالعه کنید.
• هنگام نصب چیپست، از وارد کردن فشار بیش از حد به آن خودداری کنید.
• از نصب چیپست معیوب یا آسیب‌دیده خودداری کنید.
• پس از نصب چیپست، درایورهای مربوط به آن را نصب کنید.

جمع‌بندی

چیپست مادربرد یکی از مهم‌ترین اجزای مادربرد است که نقش کلیدی در عملکرد و قابلیت‌های کلی سیستم ایفا می‌کند.

با انتخاب چیپست مناسب و نصب صحیح آن، می‌توانید از حداکثر کارایی و پایداری سیستم خود بهره‌مند شوید.

امیدواریم این مقاله برای شما مفید بوده باشد.